Het maggi blokje van de kennisoverdracht

Onder de titel 'wat werkt?' hebben Piet Bakker, Yael de Haan en Carel Kuitenbrouwer een goed leesbaar en interessant boekje geschreven.
Het eerste deel geeft een achtergrond van het vakgebied van visuele communicatie. het meest lezenswaardige gedeelte vond ik het tweede deel, de praktijkkennis.
Voor infographics of informatie visulatisatie maken de auteurs onderscheid tussen aandacht trekken, aanleren en attitudeverandering, hetgeen mij doet denken aan de aloude communicatie indeling tussen kennis, houding en gedrag.
Bij aandacht trekken wordt een narrative manier van communiceren van belang geacht. De lezer moet gestuurd worden in het verhaal. Een heldere boodschap staat centraal. De boodschap moet opvallen en de aandacht trekken. Humor is een belangrijke manier om aandacht te trekken. Een infographic verrijkt dit verhaal als een smaakversterker 'het maggi-blokje van de kennisoverdracht'.

Bij aanleren gaat het om een meer exploratieve manier van communiceren. Je stuurt niet, maar laat alle kanten van het verhaal zien. Deze manier wordt veel gebruik bij complexe informatie zoals wetenschappelijke informatie. De veronderstelling is dat visuele informatie anders werkt dan teksten en dat de combinatie van beide tot betere kennisoverdracht leidt. Goede visualisatie hebben een hoge informatiedichtheid, nauwkeurigheid en gebruiksgemak.
Bij aanleren (educatie) wordt uitgegaan van een intrinsieke belangstelling. In de praktijk is dat vaak niet het geval en moet via overreding de ideeën van de ontvangers veranderd worden. Visuele informatie moet dan aantrekkelijke en professionele uitstraling hebben, geen jargon gebruiken en een eenduidige heldere boodschap.
Visualisatie moeten boodschappen niet versimpelen, maar uitleggen.

infographic over voedselverspilling (Wageningen UR)

Een dynamische visualisatie kan helpen om tijd of relaties weer te geven en visualisatie in de juiste volgorde te bekijken.
In het derde van de publicatie wordt mee ingegaan op de wetenschappelijke kant van visuele vormgeving. In het algemeen ondersteunen de wetenschappelijke bevindingen de praktijk. Goed om te weten dat wetenschappelijk is vastgesteld dat mensen eerder naar foto's en kaarten kijken dan naar informatievisulaisaties. Maar de visualisaties triggeren wel om de tekst te lezen. De beste combinatie blijkt toch een combinatie van tekst en beeld te gebruiken, dan worden de meeste verleid om te gaan lezen en de informatie tot zich te nemen. Overigens blijkt uit onderzoek niet dat de informatie beter wordt begrepen bij gebruik van een visualisatie, maar ook niet minder.
Animaties worden aantrekkelijk gevonden, maar het blijkt dat deze minder goed worden herinnerd.

Verder geeft het boek nog veel informatie over vormgeverszaken als kleurgebruik (let op interculturele verschillen bij kleurgebruik), typografie (meer dan 60.000 lettertypen ontworpen!), vorm en lay-out (verhouding tekst-beeld, tekst in korte blokken, pijlen helpen de richting te vinden).

Een informatieve publicatie die leuk is om te lezen, eigenlijk een must voor elke wetenschapper die iets met communicatie wil of communicatie adviseur die wetenschap wil communiceren. Het boekje is beschikbaar bij Journalismlab.